Om prijsstijgingen die na de aanbesteding ontstaan te compenseren wordt de risicoregeling, soms onterecht de indexeringsregeling genoemd, van toepassing verklaard in contracten. Deze regeling compenseert elke termijn -op basis van indexcijfers- de wijzigingen van loonkosten, brandstofkosten en bouwstoffen. Meestal betekent dit een verhoging van de termijn omdat de prijzen door de tijd heen nou eenmaal stijgen. Met een verkeerde berekeningsmethodiek, die overigens soms onbewust wordt toegepast, kan de opdrachtgever zichzelf behoorlijk op onterechte kosten jagen.

De methode voor het berekenen van de risicoregeling staat onder andere beschreven in de Standaard RAW Bepalingen, de ALIB en de RWU 1991. De berekeningsmethode uit deze voorwaarden of bepalingen verschillen in principe niet. Het komt er op neer dat vanaf elk ogenblik dat een index wijzigt, de prijzen ook wijzigen. De indexen worden maandelijks vastgesteld, en dit betekent dat er (bijna) elke maand een nieuw prijsniveau wordt bepaald.

Een rekenvoorbeeld: we gaan uit van drie termijnen van 10.000 euro en een loonbestanddeel van 40%. De termijnen worden vierwekelijks opgesteld en vallen precies halverwege de maand. Onderstaande indexwaarden worden gebruikt:

TABEL

Datum	Indexwaarde
1 december 2003	138,50
1 januari 2004	138,80
1 februari 2004	139,20
1 maart 2004	139,20
1 april 2004	139,50

Let vooral op de kolom Correctie en Te verrekenen, waar bij elke maand opnieuw het correctiepercentage berekend wordt. Het totaal van de correctiebedragen is 59,97 euro.

Resultaten berekend met programma RisicoRegeling (officiële berekeningsmethode).

Bovengenoemde methode wordt vaak niet toegepast. Het blijkt toch vaak te ingewikkeld te zijn om dit even in Excel te doen. Vaak ook wordt gedacht dat de berekening goed is uitgevoerd, maar blijkt het tegendeel. Waar gaat het mis?

Zoals gezegd leidt elke wijziging in de index tot een nieuw prijsniveau. Wanneer een index wijzigt halverwege een termijn, betekent dat dus dat die termijn onderhevig is aan twee verschillende prijsniveaus. In de praktijk wordt de termijn meestal verrekend tegen het prijsniveau dat geldt op de laatste dag van de termijn, de dag waarop de termijn wordt opgesteld. Voor opdrachtgevers pakt dit meestal ongunstig uit: indexen lopen over het algemeen op en dus wordt het prijsniveau hoger.

Resultaten berekend met RisicoRegeling 2007 (vereenvoudigde berekeningsmethode)

In bovenstaand voorbeeld is het correctiepercentage berekend op de laatste dag van de termijn (de einddatum) en wordt deze toegepast voor de hele termijn. Het te verrekenen bedrag is 69,31 euro, 9,34 euro hoger.

In bovenstaande voorbeelden zijn reële getallen gebruikt. De voorgeschreven berekening leidt tot een correctiebedrag van 59,97 euro. Bij de tweede, foutieve methode is een correctiebedrag van 69,31 euro berekend. Hoewel het verschil klein lijkt, is het verhoudingsgewijs aanzienlijk: 20%! Als opdrachtgever betaalt u dus in dit voorbeeld 20% meer door een foutieve berekening.

Voor het verschilbedrag van 9,34 euro is dat natuurlijk niet bijzonder, maar iedereen die wel eens de risicoregeling heeft moeten toepassen, weet dat dit tot een aanzienlijk bedrag kan oplopen. Bij grote civiele projecten kan dit bedrag in de miljoenen lopen. Het goed laten berekenen van de risicoregeling betaalt zich dan al vrij snel terug.